Het geluid van de warmtepomp: alles wat je moet weten [inclusief formule]

Overweeg jij een warmtepomp te laten installeren, maar maak je je zorgen dat je straks ruzie hebt met de buren over het geluid? Geen zorgen: na het lezen van deze blogpost weet jij precies wat je moet doen om dit te voorkomen!

In deze blogpost lees je:

• welke geluidseisen aan een warmtepomp gesteld worden

• wat het geluid van een warmtepomp veroorzaakt

• wat het verschil is tussen geluidsvermogen en geluidsdrukniveau

• welke tips er zijn om de kans op geluidsoverlast te verkleinen

• hoe je zelf berekent op hoeveel meter van de erfgrens jouw buitenunit moet staan

Deze blogpost is oorspronkelijk gepubliceerd op 26 april 2022 en geüpdatet en opnieuw gepubliceerd op 20 april 2023.

Heb jij interesse in een warmtepomp en ben je benieuwd naar de mogelijkheden voor jouw huis? Vraag een gratis en vrijblijvend adviesgesprek aan.

Geluidseisen warmtepomp

Sinds april 2021 gelden er nieuwe eisen aan het maximale geluid van warmtepompen en airco’s met een buitenunit. Deze zijn in het gewijzigde Bouwbesluit opgenomen en gelden zowel voor nieuwbouw als bestaande woningen.

De hoeveelheid geluid die de buitenunit maakt, mag overdag niet meer dan 45 dB(A) zijn en tussen 19.00 en 07.00 uur niet meer dan 40 dB(A). dB is de afkorting van decibel en is een eenheid van geluidssterkte. Bij dB(A), de eenheid die je tegenkomt in deze blogpost, is de geluidssterkte gecorrigeerd voor de gevoeligheid van het menselijk oor.

De hierboven genoemde waarden worden gemeten op de erfgrens met de buren en betreffen het geluid dat de warmtepomp produceert als hij op vol vermogen draait.

Met deze norm wil de overheid buren beter beschermen tegen geluidsoverlast van warmtepompen en de ontwikkeling van stillere warmtepompen bevorderen.

Wat veroorzaakt het geluid van de warmtepomp?

De aangescherpte regels gelden alleen voor warmtepompen met een buitenunit, omdat de buitenunit het onderdeel is het meeste geluid maakt.

Dit komt door de bewegende onderdelen in de warmtepomp: de ventilator en de compressor. De ventilator zuigt buitenlucht aan, waaruit warmte onttrokken wordt. De compressor verwarmt deze warmte vervolgens verder tot een bruikbare temperatuur. Beide onderdelen draaien op verschillende toerentallen en produceren daardoor verschillende geluidsniveaus.

Op het moment dat de warmtepomp maximaal belast wordt, is het mogelijk dat je geluidsoverlast ervaart. Dit gebeurt als de buitentemperatuur daalt en het systeem dus harder moet werken, of als je de thermostaat een paar graden hoger zet.

Overigens is geluidsbeleving heel subjectief: sommige mensen hebben veel meer last van bepaalde geluiden dan anderen.

Daarnaast wordt de intensiteit van geluid veel meer bepaald door de toonhoogte dan door de feitelijke geluidsdruk. De meeste mensen ervaren een drone door het hoge gesnerp bijvoorbeeld als hinderlijker dan een langsrijdende auto, ondanks dat ze evenveel dB produceren.

Geluidsvermogen vs. geluidsdrukniveau

Voor we gaan uitleggen hoe jij geluidsoverlast van je buitenunit zo veel mogelijk kunt voorkomen, is het belangrijk om te weten dat er twee manieren zijn om het geluid te meten:

• het geluidsvermogen

• het geluidsdrukniveau

Geluidsvermogen

Oorspronkelijk werd bij warmtepompen alleen gekeken naar het geluidsvermogen (Lw). Dit is de hoeveelheid geluid die de warmtebron ‘van zichzelf’ produceert. Dit wordt direct naast de warmtepomp gemeten en er wordt geen rekening gehouden met afstand en omgevingsfactoren.

Het geluidsvermogen is al sinds 2012 geregeld in de Europese Ecodesign Requirements. Voor warmtepompen tot 6 kW geldt in de hele Europese Unie dat ze een maximaal geluidsvermogen van 65 dB(A) mogen hebben. Voor grotere warmtepompen tot 12 kW is dit maximaal 70 dB(A). Je vindt het geluidsvermogen van elke warmtepomp sinds 2015 op het verplichte CE-label.

Geluidsdrukniveau

Sinds de nieuwe wetgeving is hier het geluidsdrukniveau bijgekomen, een afgeleide van het geluidsvermogen. Geluidsdruk gaat over hoeveel geluid jouw buren mogen ervaren van jouw warmtepomp. De geluidsdruk (LP) is de hoeveelheid geluid van de warmtepomp, gemeten op een bepaald punt. Dit is dus wel afhankelijk van de afstand en omgevingsfactoren zoals de uitblaasrichting. Het geluidsvermogen is altijd hoger dan het geluidsdrukniveau.

Vóór de aanpassing in het Bouwbesluit was een warmtepomp met een maximaal geluidsvermogen van 65 dB(A) toegestaan. Onder de nieuwe regels mag het geluidsdrukniveau overdag nog maximaal 45 dB(A) zijn en ’s nachts maximaal 40 dB(A).

Mocht je je afvragen hoe luid dat is: 40 dB(A) is vergelijkbaar met het geluid dat geproduceerd wordt in een klas die in stilte werkt en 45 dB(A) is stiller dan licht autoverkeer op 30 meter afstand. 40 tot 45 dB is dus erg stil.

Tips om de kans op geluidsoverlast te verkleinen

Wil je de geluidsoverlast van je warmtepomp zo veel mogelijk beperken? Dan is het belangrijk om te kiezen voor een warmtepomp die bij jouw situatie past en de buitenunit op een plek te plaatsen waar hij zo weinig mogelijk overlast veroorzaakt.

Pieter van der Hoeven, mede-oprichter van Geluidslabel.com

Vuistregels als “1,5 meter afstand tot de erfgrens” of, “op het dak staat ‘ie altijd goed”  werken niet. De plaatsing is afhankelijk van het type warmtepomp en verandert afhankelijk van de opstelling. Denk bijvoorbeeld aan muren die kunnen reflecteren, of een opstelling op hoogte en de afstand tot ramen en deuren van de buren. 

Een verplichte geluidsberekening helpt om een goede inschatting te maken van de geluidsdruk op de erfgrens of de ramen van je buren. Vantevoren wat beter nadenken scheelt veel gedoe achteraf.

Hieronder geven we je een aantal aandachtspunten om rekening mee te houden bij de aanschaf en plaatsing van je warmtepomp.

Maak je huis geschikt voor lagetemperatuurverwarming

Allereerst adviseren we woningeigenaren om hun huis geschikt te maken voor lagetemperatuurverwarming. Enerzijds doe je dat door te isoleren en anderzijds door vloerverwarming en/of lagetemperatuurradiatoren te laten installeren. Met lagetemperatuurverwarming hoeft je warmtepomp minder hard te werken en daardoor is hij zuiniger en maakt hij minder lawaai.

Kies voor het juiste vermogen

Verder is het belangrijk dat het vermogen van de warmtepomp bij de grootte van je huis past. Hoe groter je woning, hoe groter het benodigde vermogen. Als het vermogen van de warmtepomp te laag is voor jouw woning, moet de warmtepomp harder werken en dan maakt de buitenunit dus meer lawaai.

Overigens is het niet zo dat een warmtepomp met minder vermogen per definitie minder geluid maakt dan een warmtepomp met veel vermogen. Check dus altijd de specificaties van de warmtepomp die jij op het oog hebt.

Kies voor een warmtepomp met een relatief stille buitenunit

Hoe stiller de buitenunit, hoe minder de kans op overlast.

Daarnaast is het belangrijk om te weten wat het geluidsvermogensniveau is, zodat je kunt berekenen op welke afstand van de erfgrens je de buitenunit moet plaatsen om onder de maximaal toegestane waarden te blijven. Je fabrikant of installateur kan je hier meer over vertellen. Soms kun je ook zelf gaan luisteren in de showroom, maar het is goed om je ervan bewust te zijn dat een systeem binnen heel anders klinkt dan een systeem buiten.

Ook goed om te weten: geluidsniveaus worden op maximaal vermogen weergegeven, maar een warmtepomp draait maar heel kort op dat vermogen. En als het zulk mooi weer is dat je in de tuin kunt zitten, komt het maximale vermogen al helemaal zelden voor.

Kies voor een modulerende warmtepomp in combinatie met een buffervat

Vroeger stonden warmtepompen óf uit óf draaiden ze op vol vermogen, met grote temperatuurschommelingen tot gevolg. Tegenwoordig is een modulerende warmtepomp (ook wel inverter-warmtepomp) gemeengoed. Deze moduleert tussen minimaal en maximaal vermogen. Hierdoor wisselt de temperatuur in huis minder sterk dan bij een ‘aan/uit warmtepomp’ en dat zorgt voor een hoger comfort en een lagere energierekening.

Daarnaast adviseren wij je om een warmtepomp te combineren met een buffervat. Hierin wordt warmte opgeslagen die niet direct nodig is. Op die manier hoeft de warmtepomp veel minder vaak te starten en te stoppen (pendelen). Dat vermindert de geluidsoverlast, omdat een warmtepomp vooral bij het opstarten geluid maakt.

Bijkomend voordeel: doordat het apparaat minder vaak opnieuw gestart hoeft te worden, gaat je warmtepomp veel langer mee.

Kies voor een warmtepomp met nachtinstelling

’s Nachts mag een warmtepomp max. 40 db(A) produceren op de erfgrens, 5 db(A) minder dan overdag. Om ervoor te zorgen dat je warmtepomp ’s nachts niet boven de 40 db(A) uitkomt, is het slim om te kiezen voor een warmtepomp met een nachtinstelling. Deze kun je zo instellen dat hij ’s nachts op een lager vermogen draait en dus minder geluid maakt.

Kies de juiste plek voor je buitenunit

Tot slot is het belangrijk om kritisch te kijken naar de plek voor je buitenunit.

Hoe verder de buitenunit van de erfgrens geplaatst is, hoe minder last de buren ervan zullen hebben.

Installeer de pomp op een stevige en stabiele ondergrond om contactgeluiden (trillingen) te voorkomen. Bijvoorbeeld een betonnen vloer. Ga je hem ophangen? Zorg dan voor een stevige gevel.

Zorg ook voor zo veel mogelijk vrije ruimte rond de uitblaasopening. Muren en schuttingen zorgen er namelijk voor dat het geluid weerkaatst wordt. En plaats je buitenunit liever in een tuin met veel beplanting dan in een betegelde tuin. Dat is ook nog eens beter voor het milieu en de waterafvoer.

Let er ook op dat de pomp niet in de richting van de buren naast je blaast en dat je de buitenunit niet in de buurt van openslaande ramen of ventilatieroosters plaatst.

Wil je weten of de buitenunit op de juiste plek staat, vraag je installateur dan om een geluidsberekening te maken. Dat kan bijvoorbeeld bij Geluidslabel.com. Daar krijg je een Geluidslabel voor jouw woning en jouw warmtepomp dat je bij vragen van je buren of de gemeente kan laten zien.

Lukt het niet om een geschikte plek voor je buitenunit te vinden waar je onder de maximaal toegestane geluidsnormen blijft?

Dan zijn er twee oplossingen:

• een goede omkasting. Climeleon verkoopt bijvoorbeeld geluidswerende omkastingen voor warmtepompen die ervoor zorgen dat het geluid van je buitenunit met minimaal 7 dB gedempt wordt. Houd er wel rekening mee dat een buitenunit met kast fors groter is dan alleen een buitenunit. Hier moet je dus ruimte voor hebben.

• een warmtepomp zonder buitenunit. Het nadeel hiervan is wel dat dit type warmtepomp binnenshuis meer lawaai maakt en een beperkt vermogen heeft. Deze warmtepomp is dus niet in elke situatie geschikt.

Lees ook: 12 nadelen van een warmtepomp (en mogelijke oplossingen)

De maximale geluidsproductie van jouw buitenunit

Hoe weet je nu of jouw buitenunit op de erfgrens met de buren maximaal 45 dB(A) geluid maakt? Dat kun je zelf uitrekenen met de volgende formule: geluidsdruk = maximale geluidsvermogen – 20*log(r) – K.

Ben je niet helemaal zeker of je het zelf goed uitrekent, vraag dan je installateur om een geluidsberekening, bijvoorbeeld van Geluidslabel.com.

Toelichting op formule

• Maximale geluidsvermogen: deze vind je in de documentatie van je warmtepomp; het geluidsvermogensniveau op het CE-label komt niet altijd overeen met het daadwerkelijke maximale geluidsvermogen van de buitenunit. 

• (r): vul hier de afstand tussen de buitenunit en de erfgrens in (in de tabel hieronder ‘afstand tot het meetpunt’)

• K (plaatsing constante): gebruik 8 voor vrije plaatsing (bijvoorbeeld op het dak van een aanbouw, ver van de muur), 5 bij plaatsing tegen een muur en 2 voor plaatsing in een hoek.

In de tabel hieronder vind je een voorbeeld voor de verschillende situaties. Dan zie je dat voorbeeld 1 en 3 (net) voldoen aan de geluidseisen en voorbeeld 2 niet.

Persoonlijk advies nodig?

Ben je nieuwsgierig geworden of een (hybride) warmtepomp ook een geschikte oplossing is voor in jouw woning? Bij Hoomie denken we graag met je mee. Laat hieronder je gegevens achter en we nemen contact met je op voor een gratis en vrijblijvend adviesgesprek.