Warmtepomp in de winter: doet-ie ’t of doet-ie ’t niet?

Een warmtepomp haalt zijn energie uit warmte uit de buitenlucht, de bodem of het grondwater. Zo kan hij tot wel 5 kWh warmte teruggeven voor elke kWh elektriciteit die je erin stopt. Maar wat nu als het buiten kouder wordt? Werkt de warmtepomp dan nog wel goed? Of erger nog: stopt hij er niet helemaal mee? In dit artikel vertellen we je alles wat je moet weten over de werking van de warmtepomp in de winter.

Benieuwd of een warmtepomp ook iets voor jou is? Vraag een gratis en vrijblijvend adviesgesprekaan.

Je warmtepomp werkt ook in de winter

We stellen je meteen maar gerust: ook in de winter doet je warmtepomp het nog gewoon. Wel moet-ie bij zeer koude temperaturen harder werken en dan verbruikt hij dus meer energie. Vergelijk het met een koelkast op een warme zomerdag. Die moet dan een tandje bijschakelen om je eten koel te houden. Een warmtepomp is eigenlijk een omgekeerde koelkast.

COP en SCOP uitgelegd

Om te begrijpen waarom een warmtepomp op koude dagen meer energie verbruikt, is het belangrijk om eerst iets te weten over de COP en de SCOP.

In het intro bij dit artikel gaven we al aan dat een warmtepomp tot wel 5 kWh warmte kan teruggeven voor elke kWh elektriciteit die je erin stopt. Dit is de Coefficient of Performance (COP), een afkorting die je vaak terugziet in de specificaties van een warmtepomp. Hoe hoger de COP, hoe minder elektriciteit er wordt verbruikt en hoe zuiniger de warmtepomp is.

Met een hoge COP heb je je warmtepomp dus sneller terugverdiend en heb je minder zonnepanelen nodig om het verbruik van je warmtepomp te compenseren.

De COP is het meest gunstig als het verschil tussen de buitentemperatuur en de temperatuur van het systeemwater (het water dat door je buizen loopt) ongeveer 20 tot 25 graden is. Bij systeemwater van 30 graden is een buitentemperatuur van 10 graden het meest gunstig. Dit is voldoende om de woning op 20 graden te houden. Anders gezegd: als jouw warmtepomp een COP van 5 heeft, dan haal je deze COP in dit geval.

Wordt het verschil tussen de buitentemperatuur en het systeemwater groter, dan gaat de COP omlaag. Je krijgt dan minder warmte terug voor elke kWh elektriciteit die je in je warmtepomp stopt.

De COP is dus geen statisch getal, maar fluctueert door het jaar heen. Daarom wordt in plaats van COP ook wel een ander getal gebruikt, de Seasonal Coefficient of Performance. Dit is de gemiddelde COP van de warmtepomp over een heel jaar, gemeten op verschillende tijdstippen in verschillende seizoenen. De SCOP (ook wel SPF, Seasonal Performance Factor genoemd) geeft dus een beter beeld van het rendement van een warmtepomp dan de COP. Overigens heeft een warmtepomp niet in elk land dezelfde SCOP. De SCOP hangt namelijk af van de gemiddelde temperatuur in het land. In Zweden, bijvoorbeeld, is het gemiddeld kouder dan in Nederland, waardoor dezelfde warmtepomp in Zweden een lagere SCOP heeft dan hier.

Als het verschil tussen de buitentemperatuur en het systeemwater zo groot wordt dat er niet meer voldoende warmte uit de lucht, het water of de bodem gehaald kan worden, dan schakelt de warmtepomp automatisch de elektrische bijverwarming in. Zo blijft het comfortabel in huis en ben je ook op koude dagen verzekerd van warmte.

Heb je een hybride warmtepomp? Dan heb je geen elektrische bijverwarming, maar springt je cv-ketel bij op koude dagen. Lees hier meer over het verschil tussen hybride vs all-electric warmtepompen.

Het rendement verschilt per type warmtepomp

Wel is het goed om te weten dat het rendement van de warmtepomp afhangt van het type warmtepomp. Een geothermische warmtepomp of een bodem/water-warmtepomp heeft in de winter het hoogste rendement, vergeleken met een lucht-lucht- of lucht-waterwarmtepomp. Met name het rendement van een verticale bodem/water-warmtepomp is zeer hoog. Dit komt doordat de bodem een constante temperatuur heeft van tussen de 8 en 12 graden en minder gevoelig is voor temperatuurschommelingen dan de lucht.

Daarnaast speelt de bodem waaruit de warmte ontgonnen wordt een rol. Leemgrond behaalt bijvoorbeeld een hoger rendement dan droge zandgrond.

Isolatie en vloerverwarming

Maar niet alleen het rendement van je warmtepomp bepaalt hoe warm je het hebt in de winter. Ook goede isolatie is erg belangrijk. Als je huis namelijk niet goed geïsoleerd is, lekt er veel warmte weg en heeft de warmtepomp meer moeite om je huis warm te houden. Hoe kouder het buiten is, hoe warmer het water dat door je buizen loopt moet zijn. Het verschil tussen de binnen- en buitentemperatuur wordt dan steeds groter en daardoor neemt het rendement van de warmtepomp af.

Daarnaast is het belangrijk dat je lage temperatuur verwarming hebt, zoals vloerverwarming of speciale lage temperatuur radiatoren. Warmtepompen werken namelijk met een temperatuur van tussen de 45 en 55 graden, terwijl een cv-ketel meestal staat afgesteld op 60 tot 80 graden. Je huidige radiatoren zijn afgestemd op de temperatuur in de cv-ketel, dus als je die combineert met een warmtepomp loop je het risico dat het niet voldoende warm wordt in huis.

Is een warmtepomp ook iets voor jou?

Misschien vind je het een beetje spannend om je cv-ketel te verruilen (of aan te vullen) met een warmtepomp. Dan is het goed om te weten dat ze al jaren gebruikt worden in Zweden en dat de warmtepomp daar dezelfde status heeft als de cv-ketel hier.

Maar niet elke warmtepomp is geschikt voor elk huis en zeker in bestaande woningen zijn er vaak aanvullende aanpassingen nodig. Op basis van je postcode kunnen wij al een goede indicatie geven van welke stappen je moet zetten om jouw huis te verduurzamen.

Benieuwd geworden? Laat hieronder je gegevens achter en we nemen contact met je op voor een gratis en vrijblijvend adviesgesprek.