Terugverdientijd van een warmtepomp: hoe zit het precies?

De terugverdientijd is de periode waarin je de kosten van een warmtepomp terugverdient door de besparing op energiekosten. Veel mensen vinden de terugverdientijd van een warmtepomp belangrijk. Sommigen maken het zelfs dé belangrijkste factor in hun keuze voor een warmtepomp. Het is natuurlijk fijn om je investering snel terugverdiend te hebben, maar is het wel slim om je blind te staren op terugverdientijd? 

Het korte antwoord is nee. Je keuze voor een warmtepomp laten afhangen van terugverdientijd heeft namelijk een aantal valkuilen. Wij vinden het belangrijk om je hierover goed te informeren, zodat je een genuanceerd beeld kunt vormen en een weloverwogen keuze kunt maken voor een warmtepomp. 

Terugverdientijd: wat is dat eigenlijk? 

De terugverdientijd is de uitkomst van een rekensom waarbij de netto investering (na aftrek van subsidies) wordt vergeleken met de jaarlijkse besparing op de energierekening. De netto investering omvat de kosten voor apparatuur en de installatie. 

Op het eerste gezicht lijkt deze rekensom makkelijk te maken. De besparing op je energierekening is echter afhankelijk van vele factoren. Om een accurate berekening te maken van de terugverdientijd is het belangrijk om al deze factoren mee te nemen.  

Waarom zijn we zo gericht op terugverdientijd? 

De belangrijkste reden dat de terugverdientijd van een warmtepomp zoveel aandacht krijgt, is omdat het een uitzondering is op de regel die geldt vanaf 2026. Vanaf 2026 wordt een warmtepomp namelijk verplicht bij het vervangen van je cv-ketel. 

Lees ook: Warmtepomp verplicht vanaf 2026. Dit moet je weten 

Deze uitzondering is eigenlijk vreemd, omdat terugverdientijd van vele variabelen afhankelijk is die óók nog eens veranderen over tijd. Om welke variabelen gaat het? En hoe beïnvloeden deze terugverdientijd? En in hoeverre is het überhaupt mogelijk om een accurate berekening te maken van de terugverdientijd? 

Variabelen die van invloed zijn op terugverdientijd 

Een warmtepomp gebruikt stroom om warmte van buiten naar binnen te 'pompen'. Dat doet de warmtepomp zo efficiënt dat je bespaart op je energieverbruik. Hoeveel energie je bespaart hangt af van verschillende factoren, zoals thermostaatinstellingen, isolatie, type warmtepomp, efficiëntie en gasprijs en stroomprijs. Wat het ingewikkeld maakt is dat deze variabelen in de loop van de tijd veranderen. 

Stookkosten als variabele 

Om iets te kunnen zeggen over terugverdientijd, moet je weten wat je huidige kosten voor verwarming zijn - voornamelijk gasverbruik. Dit gasverbruik kan opnieuw variëren en hangt af van factoren zoals weersomstandigheden, thuisblijven en je gezinssamenstelling. Ook deze variabelen zijn aan verandering onderhevig, wat de berekening nog eens extra ingewikkeld maakt. 

Kortom: De berekening van de terugverdientijd is complex en heeft veel onzekerheden, waardoor de uitkomst een grote bandbreedte heeft. Dit is tevens de reden waarom het berekenen van terugverdientijd op internet met dezelfde gegevens, verschillende uitkomsten kan opleveren. Simpelweg omdat er verschillende variabelen worden meegenomen en/of uitgesloten. 

Waar wordt de terugverdientijd langer van? 

Er zijn een aantal factoren die van invloed zijn op een langere terugverdientijd. Dit zijn je gasverbruik, de energieprijzen en de investering voor een warmtepomp. Op de volgende manieren zie je deze terug: 

• Zuiniger stoken: Als je de verwarming een graadje lager zet, verbruik je minder gas. Je levert in op comfort, maar bespaart energie. Je nieuwe stookgedrag maakt de terugverdientijd van een warmtepomp langer. 

• Milde winters: Als het buiten minder koud is, verbruik je minder gas om je woning te verwarmen. 

• Isolatie: Een goed geïsoleerd huis houdt beter de warmte vast. Hierdoor hoef je minder te stoken. 

• Dalende gasprijs: Als de gasprijs daalt en de investering voor een warmtepomp gelijk blijft, leidt dit tot een langere terugverdientijd. 

• Stijgende stroomprijs: Een warmtepomp werkt op stroom. Als de prijs voor stroom duurder wordt, duurt het langer voordat je de warmtepomp hebt terugverdiend. 

• Hogere investering: Met een all-electric warmtepomp ga je helemaal van het gas af. Zo'n systeem is op de langer termijn de beste investering, maar het prijskaartje ligt vele malen hoger dan een hybride warmtepomp. Hierdoor duurt het langer voordat je het systeem hebt terugverdiend. 

Waar wordt de terugverdientijd korter van? 

Net zoals er factoren zijn voor een langere terugverdientijd, zijn er ook factoren voor een kortere terugverdientijd. Dit zijn je gasverbruik, de energieprijzen, de investering voor een warmtepomp én zonnepanelen. 

• Stijgende gasprijs: Als gas duurder wordt, heb je een warmtepomp sneller terugverdiend. De verwachting is dat gas in de toekomst alleen maar duurder wordt. 

• Dalende stroomprijs: Als stroom goedkoper wordt, heb je een warmtepomp sneller terugverdiend. Door toenemende productie van zonne- en windenergie is de verwachting dat stroom minder snel stijgt dan gas. 

• Zonnepanelen: Als je zonnepanelen hebt, kun je goedkoper stroom opwekken, waardoor je de warmtepomp eerder terugverdient. 

• Warmer stoken: Als je besluit te stoppen met inleveren op wooncomfort en teruggaat naar je oude stookgedrag toen gas nog niet zo duur was. 

• Besparen op investering: Als je besluit te besparen op de investering door een minder kwalitatief product te kopen (Chinees, samengesteld uit losse onderdelen, onvoldoende getest) of wil inleveren op de installatiekwaliteit. 

Is een korte terugverdientijd altijd beter? 

Nee, zeker niet zelfs. Zodra je de investering hebt terugverdiend, heb je per saldo namelijk nog niets verdiend. De totale winst over een langere periode kan significant verschillen en dát is uiteindelijk waar je het meeste rendement uit haalt. 

Voorbeeld: Bij een hybride warmtepomp kan het 5 jaar duren om de investering van €4000 terug te verdienen, maar kan de winst over 20 jaar bijvoorbeeld €8000 zijn. Bij een all-electric warmtepomp kan het 10 jaar duren om de investering van €12000 terug te verdienen, maar kan de winst over 20 jaar wel €18000 zijn. Dat is een verschil van €10.000. Door je te richten op terugverdientijd en je keuze hierop te baseren, 'kost' je dat in dit voorbeeld dus €10.000 over 20 jaar. Dat is €500 euro per jaar! 

Alternatief voor terugverdientijd 

Een alternatief voor terugverdientijd is kijken naar de totale kosten voor verwarming over een langere periode (bijv. 15 jaar), waarbij de verwachting is dat gasprijzen harder stijgen dan elektriciteitsprijzen. In veel gevallen is de all-electric warmtepomp dan de beste oplossing met een hoger financieel rendement. Wij noemen dat 'total cost of ownership', oftewel de totale kosten en baten over de levensduur van de warmtepomp. Zoals je hieronder kunt zien geeft dat een heel ander beeld van de investeringswaarde. 

*Opmerking: Dit is een vereenvoudigde uitleg en de exacte berekeningen kunnen variëren afhankelijk van specifieke situaties.    

Zoals je kunt zien in de tabel wordt een hybride warmtepomp financieel interessant vanaf een gasverbruik van ongeveer 800-1000m3 per jaar (gezien over een periode van 15 jaar). Een all-electric warmtepomp wordt financieel al interessant vanaf een gasverbruik van ongeveer 500m3. De terugverdientijd met een all-electric systeem duurt langer vanwege de hogere investeringswaarde. Maar uiteindelijk is een all-electric oplossing financieel gezien op langer termijn vaak de beste keuze. 

Terugverdientijd van een hybride warmtepomp 

Bij de terugverdientijd van een hybride warmtepomp wordt meestal geen rekening gehouden met de kosten voor een cv-ketel. Hierdoor lijkt de terugverdientijd van een hybride warmtepomp vaak gunstiger dan deze in de praktijk is. De hybride warmtepomp is namelijk onlosmakelijk verbonden met de cv-ketel (de warmtepomp functioneert niet zonder cv-ketel), en dat geldt dus in principe ook voor de kosten. Omdat men ervan uitgaat dat je de kosten voor een cv-ketel sowieso maakt en het een ander product is, worden deze niet meegerekend in de terugverdientijd van de hybride warmtepomp. 

Eigenlijk is dat geen eerlijke vergelijking, want als je ketel aan vervanging toe is zal je deze ook moeten aanschaffen. Bij een all-electric warmtepomp maak je die kosten niet. Hierdoor wordt het verschil in terugverdientijd tussen een hybride en all-electric warmtepomp kleiner. 

Lees ook: Hybride vs. all-electric warmtepomp vs. all-electric ready: wat is het verschil?  

Terugverdientijd vs... 

Terugverdientijd is belangrijk voor veel mensen. Logisch, want je kunt geld maar één keer uitgeven. Zoals je hierboven al hebt kunnen lezen is het belangrijk om bij de keuze van een warmtepomp niet blind te staren op terugverdientijd. 

Met een blik op rendement is de beeldvorming al breder geworden. Maar nog steeds kijken we dan alléén naar de warmtepomp, als een losstaand product. Terwijl deze onderdeel wordt van je huis en je daardoor een beter energielabel krijgt. Hoe verhouden het klimaat en de woningwaarde zich tot de terugverdientijd? 

Terugverdientijd vs... het klimaat 

Elke m3 gas die je vervangt door hernieuwbare stroom is winst voor het klimaat. Gezien de stijgende gasprijs en de milieu-impact van gas, heeft een warmtepomp altijd een positief effect op de uitstoot van broeikasgassen. In hoeverre dit meeweegt in de keuze voor een warmtepomp verschilt per persoon. Het vergelijken van de totale kosten én milieu-impact over een langere periode, geeft wel een vollediger beeld voor de consument. 

Terugverdientijd vs... de woningwaarde 

Een andere factor die je kunt meenemen in je overweging om een warmtepomp aan te schaffen is de waarde van je woning. Gemiddeld gaat het om een waardevermeerdering van 7,2% t.o.v. dezelfde woning met een lager energielabel. Mensen zijn simpelweg bereid om meer te betalen voor een duurzaam huis, met lagere maandelijkse energiekosten. 

Een rekenvoorbeeld. Als je woning €300.000 waard is met energielabel C en een warmtepomp kan het verschil maken naar een hoger energielabel, zou dit een gemiddelde woningwaardestijging van meer dan €20.000 betekenen. Vanzelfsprekend is dit geen feitelijk gevolg, maar wederom is het belangrijk om de keuze voor een warmtepomp niet te laten afhangen van enkel terugverdientijd. 

Conclusie 

Terugverdientijd is belangrijk voor veel mensen. Logisch, je kunt je geld tenslotte maar één keer uitgeven. Toch is het belangrijk om niet je blind te staren op terugverdientijd. Dit heeft meerdere redenen: 

1. Ten eerste is het berekenen van terugverdientijd afhankelijk van vele variabelen die ook nog eens veranderen in de loop van de tijd. Dit maakt een betrouwbare berekening zeer complex en aan verandering onderhevig. 

2. Ten tweede beperkt het concept terugverdientijd je blik op de waarde van een warmtepomp. Door een warmtepomp te zien als een losstaand product, zijn we geneigd de waardevermeerdering van de woning en de positieve impact op het milieu onvoldoende op waarde te schatten.  

3. Ten derde is terugverdientijd een beperkte kijk op de financiële waarde die een warmtepomp biedt. Zo wordt bij de terugverdientijd van een hybride warmtepomp meestal geen rekening gehouden met de kosten voor een cv-ketel, terwijl deze onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Daarnaast geeft terugverdientijd onvoldoende inzicht in het rendement van een warmtepomp; datgene wat het oplevert ná terugverdientijd. Terwijl dat eigenlijk veel belangrijker is dan de snelheid waarmee je de investering terugverdient. 

Een warmtepomp biedt vele voordelen. Zeker ten opzichte van enkel een cv-ketel, waarbij we gek genoeg helemaal niet stilstaan bij terugverdientijd. We willen simpelweg een warm huis en zijn bereid daarvoor te betalen. Het is natuurlijk op zich al fantastisch dat er een mogelijkheid is om te investeren in een duurzaam verwarmingssysteem dat ons op termijn geld bespaart. Laten we dat vooral niet vergeten. 

Tip: Laat je goed informeren door een betrouwbare organisatie die jou wil helpen een weloverwogen keuze te maken voor een systeem dat past bij jouw wensen, budget, woonsituatie en toekomstplannen. Door alle variabelen mee te nemen en dáár het gesprek over te voeren, kom je tot een warmtepomp die voor jou het beste past. En als je die nou ook nog een beetje snel terugverdient, is het helemaal mooi 😉