Wat is de COP en SCOP van een warmtepomp? En waarom zijn ze belangrijk?
1 februari 2025
Wie zich verdiept in de aanschaf van een warmtepomp, komt al snel de termen COP en SCOP tegen. Deze begrippen bepalen in grote mate hoe efficiënt een warmtepomp werkt en hoeveel je ermee kunt besparen op je energierekening. Maar wat betekenen ze precies? En waarom is het verschil tussen COP en SCOP zo belangrijk bij het kiezen van een warmtepomp? In dit artikel leggen we het helder uit en geven we concrete voorbeelden, zodat je goed geïnformeerd een beslissing kunt nemen.
Wat is de COP van een warmtepomp?
COP staat voor Coefficient of Performance en geeft aan hoe efficiënt een warmtepomp op een specifiek moment werkt. Het is een verhouding tussen de hoeveelheid warmte die de warmtepomp levert en de hoeveelheid elektriciteit die hij verbruikt.
Stel, een warmtepomp gebruikt 1 kW aan elektriciteit en levert daarmee 4 kW aan warmte, dan is de COP 4,0. Dit betekent dat de warmtepomp vier keer zoveel energie afgeeft als hij verbruikt.
De invloed van buitentemperatuur en CV-watertemperatuur
De COP is sterk afhankelijk van twee factoren:
De buitentemperatuur: Een warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht, en hoe kouder het buiten is, hoe harder de warmtepomp moet werken om voldoende warmte te leveren.
De aanvoertemperatuur van het CV-water: Hoe lager de temperatuur die nodig is voor je verwarming (bijvoorbeeld bij vloerverwarming), hoe efficiënter de warmtepomp werkt.
Fabrikanten geven daarom vaak verschillende COP waardes, voor verschillende combinaties van buitentemperatuur en aanvoertemperatuur va het CV-water. Een typische notatie van zo’n COP waarde is A7/W35, waarbij A7 staat voor een buitenluchttemperatuur (air) van +7°C en W35 voor aanvoertemperatuur van 35°C.
Voorbeelden van COP waardes voor lucht-water warmtepompen
A7/W35: 5,0
A2/W35: 4,3
A-7/W35: 3,1
A7/W55: 4,5
A2/W55: 3,8
A-7/W55: 2,7
Je ziet dat de COP daalt bij koudere buitentemperaturen en bij hogere CV-watertemperaturen. Dit is precies de reden waarom lage temperatuurverwarming, zoals vloerverwarming of speciale LT-radiatoren, gunstig is bij het gebruik van een warmtepomp.
Wat is de SCOP en waarom is deze belangrijker?
Waar de COP een momentopname is, kijkt de SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) naar de prestaties van de warmtepomp over een volledig stookseizoen. Dit betekent dat de SCOP rekening houdt met schommelingen in de buitentemperatuur gedurende het jaar. Een SCOP van 4,0 betekent dat de warmtepomp gemiddeld over een jaar vier keer zoveel warmte levert als hij aan stroom verbruikt.
Waarom is de SCOP betrouwbaarder dan de COP?
De COP kan er bij gunstige omstandigheden indrukwekkend uitzien (zoals een COP van 5,2 bij +7°C), maar in de winter, wanneer je de verwarming het hardst nodig hebt, kan de COP flink dalen. De SCOP geeft een realistischer beeld van wat je kunt verwachten op jaarbasis.
De SCOP is plaatsgebonden, omdat hij gebaseerd is op een bepaald temperatuurverloop gedurende het jaar. In Europa wordt SCOP vaak uitgedrukt voor verschillende klimaatzones (koud, gematigd, warm). Nederland valt meestal onder de gematigde zone.
SCOP-waarden voor warmtepompen
Hieronder vind je een tabel met gemiddelde SCOP-waardes voor lucht/water warmtepompen, gebaseerd op verschillende koelmiddelen en regio’s. De SCOP (Seasonal Coëfficient of Performance) geeft aan hoe efficiënt een warmtepomp werkt over een heel stookseizoen. Een hogere SCOP betekent een efficiëntere warmtepomp, wat leidt tot lagere elektriciteitskosten.
De SCOP-waardes zijn berekend op basis van gemiddelde testresultaten en datasheets van fabrikanten. Ze zijn afhankelijk van:
Het koelmiddel (R32, R290, R410A) - R290 (propaan) presteert iets beter dan R32 en R410A, vooral bij hogere aanvoertemperaturen, dankzij betere thermodynamische eigenschappen.
De aanvoertemperatuur (lage temperatuur 35°C vs. hogere temperatuur 55°C) - De SCOP is hoger bij een lage aanvoertemperatuur (35°C), omdat de warmtepomp minder hard hoeft te werken.
De klimaatzone (Midden-Europa vs. Zuid-Europa, vanwege milde winters in het zuiden) - Zuid-Europa heeft een hogere SCOP doordat de buitentemperaturen gemiddeld hoger zijn en de warmtepomp minder energie nodig heeft om warmte op te wekken.
35°C: Midden-Europa / Zuid-Europa
R32: 4.5 - 5.0 (gem. 4.7) / 5.2 - 5.6 (gem. 5.4)
R290: 4.8 - 5.3 (gem. 5.0) / 5.4 - 5.9 (gem. 5.6)
R410A: 4.3 - 4.8 (gem. 4.5) / 4.9 - 5.3 (gem. 5.1)
55°C: Midden-Europa / Zuid-Europa
R32: 3.0 - 3.5 (gem. 3.2) / 3.5 - 3.9 (gem. 3.7)
R290: 3.3 - 3.8 (gem. 3.5) / 3.8 - 4.2 (gem. 4.0)
R410A: 2.8 - 3.2 (gem. 3.0) / 3.2 - 3.6 (gem. 3.4)
Verder hebben split warmtepompen een iets hoger rendement (hogere SCOP) dan monoblock-systemen, omdat de compressor binnen staat en minder warmte verliest. Maar omdat de meeste split-warmtepompen (nog) R32 of R410A als koelmiddel gebruiken presteren ze nagenoeg gelijk aan R290 monoblock warmtepompen. Meer weten over het verschil tussen split en monoblock warmtepompen? Lees on artikel Monoblock versus Split warmtepompen.
De SCOP gebruiken bij je keuze voor een warmtepomp
De SCOP helpt je inschatten hoeveel elektriciteit je warmtepomp verbruikt en hoeveel je kunt besparen. Stel dat je een woning hebt die per jaar 10.000 kWh aan warmte nodig heeft en je overweegt een lucht/water warmtepomp met een SCOP van 3,5.
Berekening:
Jaarlijks stroomverbruik warmtepomp = 10.000 / 3,5 = 2.857 kWh. Als je stroomprijs € 0,40 per kWh is, dan kost de warmtepomp jaarlijks: 2.857 * 0,40 = € 1143
Ter vergelijking: een cv-ketel met een rendement van 90% zou voor dezelfde warmtebehoefte ongeveer 1.111 m³ gas verbruiken. Bij een gasprijs van €1,50 per m³ kost dat: 1.111 * 1,50 = € 1.667
Je bespaart in dit scenario € 524 per jaar aan energiekosten. Variaties in de SCOP en de energieprijzen beïnvloeden de besparing.
Hoewel de meeste fabrikanten COP waardes bij verschillende lucht- en watertemperaturen opgeven, worden de SCOP waardes van warmtepompen lang niet door alle fabrikanten gepubliceerd. Daardoor is het lastiger warmtepompen onderling te vergelijken.
SCOP van een warmtepomp voor warm tapwater
Naast ruimteverwarming gebruikt een warmtepomp ook energie om warm tapwater te bereiden. Dit gebeurt vaak op een hogere temperatuur dan bij ruimteverwarming, meestal rond de 50-60°C. Hierdoor daalt de efficiëntie van de warmtepomp.
Een gemiddelde lucht/water warmtepomp die voor verwarming een SCOP van 4,0 haalt, heeft voor warm tapwater vaak slechts een SCOP tussen de 2,5 en 3,0. Dit komt doordat:
De warmtepomp harder moet werken om het water op hogere temperatuur te krijgen.
De warmtepomp niet altijd de optimale buitentemperaturen heeft wanneer tapwater wordt opgewarmd.
Soms een elektrisch element wordt bijgeschakeld als het water boven 55°C moet worden verwarmd (bijvoorbeeld voor legionellapreventie).
Voorbeeld SCOP tapwaterbereiding
Een huishouden verbruikt gemiddeld 1500 kWh warmte per jaar voor warm tapwater. Met een SCOP van 2,7 betekent dit een jaarlijks stroomverbruik van:
Berekening:
1500 / 2,8= 536 kWh. Bij een elektriciteitsprijs van € 0,40 per kWh kost dit: 536 * 0,40 = € 214,40
Ter vergelijking: een gasgestookte combiketel heeft een gemiddeld rendement van 85%, wat neerkomt op een gasverbruik van 176 m³ per jaar. Bij een gasprijs van € 1,50 per m³ kost dit: 176 * 1,50 = € 264,00
De besparing op tapwaterbereiding met een warmtepomp in dit voorbeeld is dus ongeveer € 50,- per jaar, afhankelijk van de precieze SCOP en energieprijzen.
Een tapwaterboiler met groter opslagvolume kan helpen de efficiëntie te verhogen, omdat de warmtepomp dan op gunstigere momenten het water kan verwarmen.
Wist je dat je ook met hybride warmtepompen kan besparen op je warm tapwater? Met een aparte warmtepompboiler hoef je geen gas meer te gebruiken voor warm water. Lees hier meer: Warm water zonder gas, wat zijn de mogelijkheden
Hoomie gebruikt de SCOP in de besparingsberekening
In de Copilot offertesoftware van Hoomie zit een geavanceerde besparingsberekening. Deze berekening splitst eerst het energieverbruik voor verwarming en het energieverbruik voor warm tapwater. Daarna wordt voor beiden een berekening gemaakt op basis van de SCOP waarde van de geselecteerde warmtepomp bij de door de installateur ingestelde aanvoertemperatuur.
De SCOP waardes die Hoomie gebruikt, zijn opgegeven door de fabrikant. Als de fabrikant de SCOP waardes niet publiceert, gebruikt de software een standaardwaarde.
Lees hier meer over de besparingsberekening in Hoomie Copilot offertes.
Conclusie
De COP geeft aan hoe efficiënt een warmtepomp op een bepaald moment werkt, terwijl de SCOP de gemiddelde efficiëntie over een heel stookseizoen weergeeft. Omdat de SCOP een realistischer beeld geeft van de besparingen, is het verstandig om bij de keuze voor een warmtepomp vooral naar de SCOP-waarde te kijken.
Daarnaast geldt: hoe lager de CV-watertemperatuur en hoe stabieler de warmtebron, hoe beter de efficiëntie. Voor warm tapwater is de SCOP lager dan voor ruimteverwarming, maar een warmtepomp blijft zuiniger dan een traditionele cv-ketel.
Deel dit artikel
