Waarom een betrouwbare rendementsberekening niet zonder warmteverliesberekening kan

Veel offertes voor warmtepompen bevatten een schatting van de besparing op het toekomstige energieverbruik. Op het eerste gezicht lijkt dit handig: je ziet direct hoeveel je zou kunnen besparen. Maar vaak ontbreekt een grondige analyse van hoe het huidige energieverbruik is opgebouwd.

Veel van deze berekeningen maken gebruik van standaardwaarden in plaats van werkelijke verbruiksgegevens. Dit betekent dat de offerte vaak een generiek besparingspercentage toont, zonder rekening te houden met persoonlijke woonsituaties. Als een installateur geen vragen stelt over:

• Het aantal mensen in het huishouden (wat bepalend is voor warm water gebruik)

• De douchetijd en frequentie (die het tapwaterverbruik beïnvloeden)

• Thermostaatinstellingen overdag en ‘s nachts (die het energieverbruik voor verwarming bepalen)

• Het afgiftesysteem (die de aanvoertemperatuur en daarmee de efficiëntie bepaalt)

… dan is de opgegeven besparing gebaseerd op aannames, niet op jouw specifieke situatie. Dit kan leiden tot te rooskleurige voorspellingen, waardoor de uiteindelijke besparing tegenvalt. Wil je een écht betrouwbare inschatting? Zorg er dan voor dat er een gedetailleerde analyse wordt gemaakt, inclusief een warmteverliesberekening en een evaluatie van je huidige energieverbruik.

Hieronder leggen we uit waarom zo’n analyse essentieel is en hoe je ervoor zorgt dat je een realistische besparingsberekening krijgt.

Analyse van het huidige energieverbruik: waarom is dit niet genoeg?

Een eerste stap in de besparingsberekening is kijken naar het huidige gasverbruik, waar een standaardhoeveelheid van 90-100 m3 per persoon voor warm tapwater wordt aangenomen. Bij een gemiddeld huishouden van 4 personen met een jaarverbruik 1200 m3 komen daar de volgende getallen uit:

• 800 à 900 m³ voor ruimteverwarming

• 300 à 400 m³ voor warm tapwater

Deze gegevens zijn een goed vertrekpunt, maar zeggen op zichzelf nog niet genoeg. Om een realistische inschatting te maken van wat een warmtepomp kan besparen, moet je analyseren waar de energie voor wordt gebruikt:

1. Verwarming van de woning – Hoeveel gas wordt jaarlijks verbruikt om het huis warm te houden? Dit hangt af van het temperatuurverloop in het jaar waarvan het verbruik is opgegeven, maar ook van aanwezige bijverwarming zoals een houtkachel.

2. Het afgiftesysteem en de ingestelde temperaturen overdag en ‘s nachts - Heeft de woning radiatoren, vloerverwarming of beiden? En welke staan aan? Dat bepaalt welke aanvoertemperatuur de warmtepomp moet leveren en welke efficiëntie hij daarbij haalt.

3. Warm tapwater – Hoeveel tijd wordt er werkelijk gedoucht? Wat voor douchekop is er gemonteerd? Dat bepaalt de werkelijke hoeveel douchewater dat verbruikt wordt, en is vaak hoger dan verwacht.

Bovendien moet je het gasverbruik in de opgegeven periode bijstellen voor een eventuele warmte of koude winter, zodat je met realistische waardes voor gemiddelde winters rekent.

Alleen kijken naar het totale gasverbruik is dus niet voldoende. Je moet inzicht krijgen in de verdeling van dit verbruik en het daadwerkelijke warmteverlies van de woning om goed te kunnen bepalen welke warmtepomp geschikt is en wat de verwachte besparing zal zijn.

De verhouding tussen het vermogen van de warmtepomp en het warmteverlies van de woning: de β-factor

Om te weten welk vermogen een warmtepomp nodig heeft, moet je weten hoeveel warmte je huis verliest op de koudste dagen. Dit wordt bepaald met een warmteverliesberekening. Maar niet elke warmtepomp hoeft 100% van dat vermogen te leveren. Hier komt de β-factor in beeld.

De β-factor geeft aan welk percentage van de maximale warmtevraag door de warmtepomp wordt geleverd zonder ondersteuning van een backup-verwarming. Bij een β-factor van 1 levert de warmtepomp altijd voldoende vermogen, zelfs op de koudste dagen. Bij een lagere β-factor (bijvoorbeeld 0,8) levert de warmtepomp slechts 80% van het benodigde vermogen, en wordt de rest opgevangen door een elektrische of gasgestookte backup.

Meer uitleg over de β-factor en hoe je deze bepaalt, lees je hier: Wat is de β-factor van een warmtepomp?

Waarom backup-verwarming niet over het hoofd gezien mag worden

Bij koud weer kan een warmtepomp niet altijd het volledige vermogen leveren. Hoeveel backup-vermogen nodig is, hangt af van de β-factor en de warmtevraag. De backup-verwarming werkt als volgt:

• Bij een hybride warmtepomp neemt de cv-ketel het tekort over en werkt deze op gas.

• Bij een all-electric warmtepomp schakelt een elektrisch verwarmingselement bij als extra vermogen nodig is.

Hoe vaak de back-up nodig is en welk energieverbruik daarbij hoort, hangt dus niet alleen van de warmtepomp af, maar van de combinatie van de warmtepomp en de woning.

Warm tapwater: de onderschatte energieverbruiker

Veel mensen focussen op verwarming, maar vergeten dat warm tapwater ook veel energie verbruikt. Omdat warm water op een hogere temperatuur moet worden gebracht dan cv-water, werkt de warmtepomp hier minder efficiënt.

• Een gemiddeld gezin verbruikt jaarlijks 300 à 400 m³ gas voor warm water.

• Bij een warmtepomp wordt dit vervangen door elektriciteit, meestal via een boilervat.

• Bij een hybride warmtepomp blijft de hr-ketel het warme water verzorgen.

Als het elektriciteitsverbruik voor warm tapwater niet correct wordt meegenomen in de besparingsberekening, kan de werkelijke besparing aanzienlijk lager uitvallen dan verwacht.

Conclusie

Wil je zeker weten dat je de juiste warmtepomp kiest en een realistische besparingsberekening krijgt?

1. Laat een warmteverliesberekening maken. Dit geeft inzicht in het benodigde verwarmingsvermogen.

2. Bepaal de warmtepompcapaciteit en backup-vermogen. Dit voorkomt dat je te veel gebruik moet maken van dure bijverwarming.

3. Bereken het verbruik voor warm tapwater. Dit is een belangrijke factor in het totale energieverbruik.

4. Vergelijk de huidige energiekosten met de verwachte kosten. Houd rekening met stroomtarieven, gasprijzen en de efficiëntie van de warmtepomp.

Zorg er dan voor dat jouw installateur een warmteverliesberekening waarin de het energieverbruik wordt opgesplitst en daarna de besparing écht voor je uitrekent. Met Hoomie Copilot software kan hij dat snel een eenvoudig. Alleen zo voorkom je verrassingen op de energierekening.